آفات و بیماری های درخت انجیر
از انواع آفات و بیماری های درخت انجیر میتوان به سیمتیس نمورانا، هسپروفانس گریزئوس، سفیدک انجیر، موزائیک انجیر، شکاف خوردن میوه انجیر و بیماری ترشیدگی میوه انجیر اشاره کرد.
بیماری موزائیک انجیر، علائم و راه های مبارزه
بیماری موزائیک انجیر مخربترین بیماری درختان انجیر محسوب میشود. بیماری موزائیک انجیر یک بیماری ویروسی است که چندین گونه مختلف از ویروس ها در آن دخالت دارند.
علائم بیماری موزائیک انجیر در برگ ها
نشانه های بیماری در برگ ها به صورت لکه های کوچک سبز تیره و یا سبز کم رنگ که دارای طرح موزائیکی هستند و به رگبرگها محدود می شوند ظاهر می گردد. گاهی این لکه ها دارای حاشیه محو هستند. لکه های سبز کم رنگ در بین علائم این بیماری معمول تر است که عمدتا به صورت لکه های موزائیکی در سطح برگ ها مشاهده می شود.
در برخی برگ ها لکه ها نسبتا کوچکاند و به صورت یکنواخت در سطح و حاشیه برگ پراکنده شدهاند. اما در برخی دیگر از برگ ها لکه ها بزرگتر میباشند. بیشتر لکه ها سبز روشن تا زرد و به صورت پراکنده و یا با الگوی معین میباشند که به تدریج با زمینه سبز رنگ برگ مخلوط میشوند.
برگ های درختان مبتلا غالباً تغییر شکل داده و باریک می شوند. علائم بدشکلی در برگ ها، به صورت طیف متنوعی از نظر شکل و اندازه می باشند ولی عموما بدشکلی به صورت پیچش و یا کوچک ماندن برگ ها می باشد.
علائم در میوه ها
بیماری موزائیک انجیر موجب ریزش شدید میوه قبل از رسیدن میشود. در درختان مبتلا به بیماری موزائیک معمولا میوه ها از حد طبیعی کوچکترند و شکلی طبیعی ندارند. میوههای انجیر مبتلا به بیماری موزائیک ممکن است لکه هایی به رنگ زرد کم رنگ داشته باشند. لکه ها بر روی میوه ها ممکن است حلقوی و یا به صورت نوارهای طولی باشند.
روش انتقال ویروس موزائیک انجیر
بیماری موزائیک انجیر به وسیله اندام های رویشی ( ساقه و برگ ) و همچنین از طریق پیوند میتواند منتقل شود. اما قابلیت انتقال بوسیله بذر را ندارد.
مبارزه با بیماری موزائیک انجیر
- استفاده از پایه ها و قلمه های سالم می تواند یک روش مؤثر جهت جلوگیری از گسترش بیماری باشد.
- گرما درمانی، با در معرض قرار دادن نهال انجیر ریشه دار آلوده در دمای ۳۸ درجه سلسیوس به مدت ۸ هفته و سپس بریدن نوک قسمت های هوایی به طول ۳ تا ۴ سانتی متر و ریشه دار کردن آنها تحت شرایط رطوبت نسبی بالا در گلخانه.
- نابود کردن فوری تک درختان آلوده در باغات به منظور جلوگیری از گسترش بیماری.
- مراقبت مداوم نهالستان ها و نابود کردن نهالستان های آلوده به منظور جلوگیری از انتقال بیماری به سایر مناطق
- مواظبت مداوم باغات انجیر به ویژه باغات جدید به منظور جلوگیری از انتشار بیماری
- خرید نهال از نهالستان های مطمئن و غیر آلوده
- خودداری از کاشت درختان انجیر سیاه گلابی شکل به علت حساسیت شدید این نوع انجیر به بیماری موزائیک انجیر
- از بین بردن علف های هرز در باغات انجیر
- ضد عفونی ابزار کار باغبانی مانند قیچی باغبانی، اره و . . . با الکل یا محلول های آبی رقیق ضدعفونی کننده
- خوداری از رفت و آمد از باغات و نهالستان های آلوده به باغات سالم (با توجه به اینکه احتمال انتفال پیماری با دست و لباس و سایر ابزار وجود دارد.)
بیماری شانکر انجیر، علائم و راه های مبارزه با آن
بیماری شانکر یا خشکیدگی شاخه انجیر با پیشرفت خود روی تنه باعث خشک شدن ناگهانی درخت میشود. این بیماری مختص درخت انجیر نیست و در گیاهان مختلف شامل درختان میوه ( پسته، بادام، گردو، زردآلو، لیموترش، گریپ فروت و لیمو شیرین و … )، محصولات زراعی، گیاهان زینتی و درختان جنگلی نیز دیده میشود.
علائم بیماری شانکر انجیر
عامل بیماری یک نوع قارچ به نام phomopsis sp است که از محل زخم های هرس به درخت وارد شده و باعث آلودگی درخت انجیر میشود. این نوع قارچ به آرامی بین پوست و بافت های چوبی گسترش پیدا میکند.
قارچ در زمانی که گیاه در حالت رکود و خواب زمستانه است به سرعت شانکرهای پیش رونده ایجاد میکند. علائم بیماری شانکر انجیر در سال اول شروع آلودگی، به زحمت دیده می شود و فقط تغییر رنگ ناچیزی در پوست ایجاد می کند.
علامت بیماری از سال دوم آلودگی به بعد بسیار واضح و به صورت حلقه هایی که هر کدام نمایانگر یک سال از فعالیت قارچ روی شاخه آلوده است نمایان می گردد. این حلقه ها کم و بیش به شکل بیضی دیده می شوند. مهم ترین علامت این بیماری مشاهده صمغ روی تنه و شاخه ها می باشد. پوست درخت انجیر در محل آلوده شکافته میشود و صمغی بد بو از محل شکاف خارج می گردد.
برگ های که بر روی شاخه های آلوده به شانکر قرار دارند به طور واضح کوچکتر و رنگ پریده هستند. شانکر با گسترش خود طی سالیان متمادی تمام قطر شاخه آلوده را احاطه کرده و در طول تابستان باعث مرگ ناگهانی شاخه می شود.
راه های انتشار بیماری
بیماری شانکر انجیر قادر به حمله به شاخه های سالم نیست. این آلودگی از محل زخم ناشی از فعالیت حشرات، هرس، سرمازدگی و یا آفتاب سوختگی و زخم های ناشی از عوامل مکانیکی وارد بافت درخت میشود. البته این زخم باید تازه باشد چون اگر کهنه شود قارچ دیگر نمیتواند نفوذ کند. قارچ به آرامی بین پوست و بافتهای چوبی گسترش یافته و سرانجام باعث مرگ شاخه آلوده می شود.
بیماری شانکر انجیر به وسیله بارندگی گسترش پیدا میکند. در طول فصل زمستان این قارچ ها توسط باران های شدید از روی شاخه ها و تنه های درخت شسته شده و هرجا که زخمی ایجاد شده باشد میتواند جوانه زده و آلودگی جدیدی ایجاد کند. زخم های تازه به دلیل دارا بودن رطوبت و دمای ایده آل برای قارچ، محل مناسبی برای رشد و تکثیر آن ها است.
مبارزه با بیماری شانکر انجیر
اقدامات بهداشتی
۱ – انتخاب قلمه سالم بدون داشتن بیماری شانکر برای تکثیر درخت
۲ – تقویت درخت با انواع کود های شیمیایی و دامی
۳ – به کار بردن ارقام کم هرس
۴ – هرس هرچه سریعتر شاخه های مرده یا آلوده
۵ – از بین بردن شاخه های آلوده بعد از هرس و رها نکردن آن ها روی خاک: از بین بردن کامل شاخه های آلوده هرس شده یا خارج کردن آن ها از باغ نیز اهمیت زیادی دارد، زیرا قارچ می تواند بر روی آن به بقای خود ادامه دهد. در صورتی که شاخه های آلوده از بین برده نشود مدت ۴ سال طول می کشد تا کاملا پوسیده شوند که در این مدت عامل بیماری می تواند بوسیله عوامل طبیعی مانند باد یا حشرات به درختان سالم سرایت کند.
۶ – ضدعفونی ابزار هرس با الکل یا محلول های آبی رقیق ضدعفونی کننده : ضدعفونی ابزار هرس اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا مهم ترین عامل انتقال آلودگی به زخم های جدید به شمار می رود. اگر هرس در فصل بارندگی صورت گیرد وسایل هرس به شدت به قارچ آلود می شوند.
۷ – به تاخیر انداختن هرس تا پایان فصل زمستان : برای مبارزه با بیماری شانکر انجیر در چند سال اخیر جنبه های دیگری از مدیریت هرس نیز مورد توجه قرار گرفته است. که مهمترین آنها زمان هرس است. همان طور که گفته شد قارچ زمانی که درخت انجیر در خواب زمستانی و دوران رکود است به سرعت پیشرفت می کند.
شواهد نشان می دهد که هرس کردن در زمانی که درخت در حال بیرون آمدن از خواب زمستانی هستند یعنی در اواخر زمستان یا اوایل بهار راهی جهت کاهش شدت بیماری می باشد. بنابراین برای کنترل بیماری شانکر توصیه می شود که هرس دیر و حتی الامکان در بهار صورت گیرد. آزمایشات نشان می دهند که اگر هرس در ماه های بهمن، اسفند و فروردین صورت گیرد میزان آلودگی به ترتیب برابر با ۵۸٪، ۴۲٪ و ۲۷٪ است.
۸ – تراشیدن تنه ها و شاخه های آلوده و مالیدن سم با برس و در انتها پوشاند محل با چسب با غبانی
مبارزه شیمیایی
برای مبارزه با بیماری شانکر انجیر می توان زخم های ایجاد شده در هنگام هرس را پس از گذشت یک شبانه روز با مخلوط بردو (۵۰ – ۶ – ۶) به همراه مواد چسباننده سمپاشی کرد. سمپاشی باید به حدی کامل باشد که تمام محلهای برش پوشانده شوند.
سم پاشی بعد از هرس، هرگونه آلودگی که احتمالا توسط قیچی باغبانی یا اره انتقال یافته را از بین برده و همچنین به صورت یک پوشش شاخه ها را در مقابل آفتاب سوختگی محافظت میکند. وجود یک ماده چسباننده در مبارزه با بیماری شانکر انجیر مفید است، زیرا ممکن است در اثر گذشت زمان پوشش ایجاد شده از بین برود.
بیماری ترشیدگی میوه انجیر
بیماری ترشیدگی میوه انجیر یکی از بیماری های مهم درختان انجیر است که هر ساله خسارات زیادی را به باغات انجیر وارد می کند. در این مقاله با نوع بیماری، عامل بیماری، ناقلین و نحوه مبارزه با آن آشنا خواهید شد .انجیر مبتلا به این بیماری، مزه ترش و بوی تخمیر و گندیدگی شدیدی پیدا کرده و از سوراخ ته آن، مایع لزج قرمز و یا زرد رنگی خارج می گردد. در اثر فعالیت این بیماری تمام گوشت و مواد داخل انجیر تخمیر شده، تغییر ماهیت داده و بوی الکلی به خود می گیرد.
در اثر بیماری ترشیدگی انجیر تمام مواد داخل میوه انجیر از انتهای آن به بیرون ترشح می شود که همین عامل باعث پوک شدن میوه می شود. پس از خشک شدن انجیر، میوه سبک و در محل دم انجیر، پوست کاملا رنگ تیره به خود می گیرد.
عامل بیماری ترشیدگی میوه انجیر
عامل این بیماری یک نوع مخمر است به نام ” Hanseniaspora vineae ” که می توان آن را به راحتی روی محیط کشت مصنوعی کشت داد. در یک تحقیق علمی با خالص سازی مخمر و تهیه سوسپانسیون آن در آب مقطر استریل و مالیدن آن به سوراخ انتهایی میوه های در حال رسیدن، بیماری ظاهر گشته است.
مگس سرکه و سوسک کارپوفیلوس از عوامل اصلی انتقال بیماری ترشیدگی انجیر هستند. بر اساس مطالعات انجام شده مگس سرکه تا ۹۰ درصد، سوسک کارپوفیلوس تا ۳۵ درصد و شپشک آردآلو تا ۱۵ درصد میوه ها را دچار بیماری می کنند و نقش سایر عوامل در انتقال مخمر و ایجاد ترشیدگی کمتر از ۵ درصد است.
سفیدک سطحی
سفیدک سطحی یکی از انواع بیماریهای درخت انجیر است. این نوع بیماری در اثر گونه ای قارچ ایجاد میشود. بیماری از یک محل آغاز شده و به مرور زمان به قسمت های دیگر سرایت کرده و گسترش مییابد. شکل ظاهری برگ در بیماری سفیدک سطحی، سفید رنگ شده و حالتی مشابه پاشیده شدن آرد بر روی برگ به وجود میآید. برای مبارزه با این بیماری می توان از انواع قارچ کش های رایج در بازار استفاده کرد.
بیماری سیاهک انجیر
پوسیدگی میوه انجیر به نام بیماری سیاهک انجیر نیز شناخته می شود. عامل به وجود آورنده این بیماری قارچ آسپرژیلوس” Aspergillus” است. قارچ آسپرژیلوس باعث پوسیدگی میوه انجیر می شود. این قارچ میتواند قسمت هایی از انجیر (معمولاً نزدیک دهانه) یا کل قسمت داخلی انجیر را آلوده و به تودهای از پودر سیاه تبدیل کند.
پوسیدگی معمولاً از انتهای چشم انجیرها وقتی هنوز سبز هستند شروع می شود. در مراحل بعدی هنگامی که میوه رسیده است قارچ، اسپور سیاه فراوانی تولید می کند که توسط مگس سرکه و دیگر آفات انجیر به میوه سالم منتقل می شوند.
مبارزه با سیاهک انجیر
- آبیاری منظم و تقویت درخت انجیر با انواع کودها
- استفاده از ارقام مقاوم
- کنترل و مبارزه با حشرات و آفات درخت انجیر
- جمع آوری و سوزاندن میوه های آلوده