فوايد زعفران
اثرات مفيد زعفران و مواد موثر آن در دستگاههای مختلف بدن از قبیل سيستم عصبي مركزي، دستگاه گوارش، كبد ،كليه ،قلب و عروق ، سيستم خونساز، سيستم ايمني، چشم و سيستم اندوكرين مشاهده شده است.
توضیح: هماهنگی و یکپارچگی فعالیت بافتهای مختلف تحت کنترل دستگاه عصبی و مواد شیمیایی دیگری به نام هورمونها است که به وسیلهی سلولهای دستگاه درون ریز يا همان سيستم اندوكرين، ساخته و آزاد میشوند.
خواص درماني متعددي براي زعفران ذكر شده از جمله : اثرات ضد افسردگي، ضد اضطراب و خوابآوري، ضدتشنج، شل كنندگي عضلات، ضد درد و ضد التهاب، آنتي اكسيدان، آنتی آلزايمر، ضد تومور، پايين آورنده قند خون و چربي خون و ضد سرفه. همچنين ضد سرطان، ضد التهاب و ضد آترواسكلروز بودن هم از دیگر خواص زعفران است. این گیاه به دليل وجود كاروتنوئيد اثرات ضد تومور قوي دارد.
درمان افسردگی و افزایش شادی
یکی از مهم‌ترین عواملی که در درمان افسردگی توسط زعفران موثر واقع شده است، هورمون‌های خاصی هستند که عملیات کنترل عصبی را بر عهده دارند. این هورمونها دوپامین و سرتونین نام دارند. با یک تحقیق جامع دانشمندان به این نتیجه رسیدند که زعفران قادر به بهبود کنترل این دو هورمون است و کمک میکند که فرد افسرده، سریع‌تر بهبود یابد و طعم شادی را بچشد.
خاصیت افزایش هوش و قدرت حافظه
هر چند گفته شده که هوش هر انسان تا حد زیادی به جنبه‌های ارثی و تلاش‌های تجربی وی ربط دارد اما گیاه زیبای زعفران، این قاعده را کمی تغییر داده است. گفته شده که مواد معدنی خاص، موجب افزایش هوش و ذکاوت افراد میشوند. نتایج تحقیقات نشان داده است که مواد معدنی زیر به طور کامل در زعفران یافت میشوند:
این مواد به طور موثری به افزایش قدرت حافظه نیز کمک میکنند اما باید توجه داشت که مصرف بیش از حد این مواد موجب افزایش بیش از حد هوش نمی‌شود بلکه مسمومیت به بار می‌آورد.
تنظیم ساعت بدن و بهبود چرخه خواب
خواب از نظر ما، فعالیتی محسوب نمی‌شود اما میتواند تا حد زیادی روی سلامتی ما تاثیر داشته باشد. وقتی که ساعت خواب به هم بریزد، یعنی ساعت بدن دچار اختلال شده و اختلال این ساعت موجب اختلال عملکردی اجزای بدن میشود.
هر چند به هم ریختن خواب میتواند علت‌های مختلفی داشته باشد اما زعفران میتواند با تاثیر بر عواملی مثل آرامش روحی، تنظیم ساعت بدن و رفرش کردن بدن کمک کند تا خواب بهتر و عمیقتری را تجربه کنیم.
جلوگیری از ریزش مو
اگر دقت کرده باشید اخیرا نکتهای جدید در علم پزشکی و گیاه‌شناسی شهرت یافته و آن این است که هر گیاهی که به شکل اندامی از بدن باشد، برای آن بخش از بدن مفید واقع میشود. مثلا هویج را اگر از عرض ببرید، متوجه می‌شوید که شبیه به چشم است و طبق تحقیقات حاوی ویتامین A و موادی است که به تقویت چشم کمک میکند. این موضوع برای میوه‌های مختلف به اثبات رسیده است.
اگر به شکل گیاه زعفران دقت کنید متوجه می‌شوید که شبیه به مو است. این اثبات شده که میل کردن به اندازه چای زعفران یا شیر زعفران به افزایش رشد و استحکام مو کمک میکند.
شکل 1– گیاه زعفران
درمان اختلالات تنفسی و سرفه‌های مزمن
یکی از موارد مصرف زعفران که برای بسیاری از افراد مفید واقع شده، استفاده از این گیاه خوش طعم برای درمان اختلالات و التهاب‌های ریوی و تنفسی است.
این که زعفران چگونه این مساله را درمان میکند، موضوع بحث ما نیست، اما میتوانید با تهیه یک نوشیدنی حاوی چای و سیاه دانه، زیره، هل، بابونه، رازیانه و شیرین بیان به بهبود ریوی خود و برونشیت ریه کمک کنید.
استفاده از زعفران برای زیبایی
استفاده از زعفران برای زیبایی شاخه های زیادی دارد. مثلا گفته شده است که اگر مادر باردار به مقدار کافی در ماه‌های خاصی که خطر سقط جنین کمتر است، زعفران میل کند، کودکی زیبا به دنیا خواهد آورد!
همچنین زعفران با بهبود برخی بیماری‌ها و اختلالات به طور غیر مستقیم بر روی شادابی و سرحال بودن پوست و زیبایی آن اثرگذار است.
مصرف چای زعفران نیز کمک میکند که پوست طراوت پیدا کند و شاداب شود و شفافیت آن واقعا به چشم بیاید. افرادی که معمولا پوست‌های درخشان دارند در جیره غذاییشان زعفران یافت میشود.
در انتها خوب است بدانید که ضایعات پوستی مثل لک و کک و مک نیز با مصرف درست زعفران در طولانی مدت از بین می‌رود!
بهبود دردهای عضلانی
زعفران دارای میزان زیادی مواد معدنی است که در کنار هم به جذب بهتر کلسیم کمک میکنند. هر چند که زعفران یک گیاه آرامش بخش است اما جذب کلسیم توسط زعفران به بدن کمک میکند تا خسارت‌های خود را جبران کند و بهبود یابد.
کاهش سکته‌های قلبی و مغزی
پتاسیم و کروسین موجود در زعفران به ترتیب کمک میکنند تا شریان‌ها و رگ‌ها بهبود یابند و بدین طریق جلوی گرفتگی رگ‌ها و سکته گرفته میشود. همچنین کروسین کمک میکند تا میزان کلسترول خون تنظیم شود و این موضوع روی کاهش سکته‌های قلبی و گرفتگی رگ‌ها تا حد زیادی تاثیر مثبت می‌گذارد.
جلوگیری از بروز سرطان و کند کردن پیشرفت آن
هر چند مصرف زعفران در طول یک ماه قاعده خاصی دارد اما استفاده از این گیاه به طور منظم کمک میکند تا جلوی جهش‌های سلولی و سرطانی گرفته شود. همچنین رشد بسیاری از تومورهای سرطانی با زعفران متوقف میشوند و روند درمان بهتر میشود.
زعفران با دارابودن بیش از صد ترکیب متفاوت، خواص آنتی اکسیدانی فراوانی از خود نشان داده است. ترکیبات آنتی اکسیدانی متفاوتی در زعفران وجود دارد که بسیاری از آنها رادیکال‌های آزاد را در بدن پیدا کرده و خنثی میکنند، رادیکال‌های آزاد می‌توانند منجر به تغییر سلولهای سالم بدن یا نابودی‌شان شوند. زعفران میتواند سیستم عمومی ایمنی را تقویت کرده و در موارد خاص‌تر، از گسترش سرطان در بدن جلوگیری نماید. تحقیقات نشان میدهند که مصرف زعفران، از بروز توالی های ژنی سرطانزا جلوگیری میكند و در ترمیم مولكول های دیانای آسیب دیده تاثیر بسزایی دارد.
جلوگیری از آلزایمر
همانطور که گفته شد، زعفران به بهبود حافظه کمک میکند. این موضوع به طور مخصوص کمک میکند تا برخی از بیماری‌ها نظیر فراموشی، پارکینسون، آلزایمر خفیف و آلزایمر متوسط کنترل و یا درمان شوند. بنابراین برای جلوگیری از افول عقل و ذهن در دوران پیری، حتما زعفران را در برنامه های غذایی خود قرار دهید.
جلوگیری از بیماریهای گوارشی و کمک به درمان آن ها
بیماریهای گوارشی معمولا حاصل از تغییر مزاج بدن و سرد شدن طبع بوجود می‌آیند. طبع گرم و خشک زعفران کمک میکند که این سردی‌ها جبران شوند و بیماری‌هایی نظیر بزرگ شدن کبد، آسیب‌های کلیوی و بیماریهای گوارشی به راحتی بهبود یابند.
جلوگیری از پیرچشمی و بهبود بینایی
طبق تحقیقات، افرادی که به طور منظم زعفران میل میکنند دارای محافظی در چشم هستند که جلوی تاثیرات مخرب نور مستقیم را می‌گیرد. بر اساس تحقیقات مرکز دانشگاهی ایتالیا، زعفران در تنظیم کارکرد سلولهای بینایی موثر است و از سلولهای بینایی در مقابل آسیبها محافظت میکند. زعفران (به دلیل داشتن مواد معدنی و ویتامین A) با احیای سلولهای آسیب دیده چشم مانع پیشرفت بیماریهای چشم میشود. زعفران در درمان اختلالات لکه زرد شبکیه که در سنین سالخوردگی ایجاد میشود موثر است. مصرف زعفران در رژیم غذایی از پیشرفت بیماریهای ژنتیک چشم جلوگیری میکند و به همین علت مصرف متعادل آن به سالخوردگان و افراد مبتلا به بیماریهای چشم توصیه میشود.
گفته شده بیماران دژنراسیون ماکولا قادر هستند که با مصرف زعفران بینایی خود را بدست آورند و از نعمت دیدن بهرهمند شوند.
ارزش غذایی زعفران
زعفران چاشنی و رنگدهنده غذا میباشد و باعث طعم و عطر عالی آن میشود. زعفران موجب كاهش چربی و كلسترول خون میگردد. زعفران آرام بخش، اشتها آور و ضد اسپاسم است. از گیاه زعفران در درمان بیماری آسم، بيماريهاي پوستی، بیماریهای چشم، عفونت ادراری، يرقان، پيش انداختن قاعدگی، رفع نفخ شكم، درمان درد معده و درمان کم خونی استفاده میشود.
زعفران به هضم غذا کمک می کند و تقویت کننده معده می باشد و به عنوان مسکن به ویژه در دردهای لثه کاربرد دارد.
سلامت سیستم ایمنی
هرچند اغلب فکر می‌کنیم ادویه‌ها، فواید خاصی ندارند و صرفا ابزاری برای مزه دادن به غذا هستند، اما واقعیت این است که ادویه‌ها، حاوی مقادیر زیادی از مواد مغذی خاص مانند ویتامین C می‌باشند. زعفران دارای مقدار زیادی منگنز، ویتامین C، آهن، پتاسیم و ویتامین B6 است. منگنز کمک میکند تا قند خون تنظیم شود و همچنین به بهبود سوخت ساز بدن و جذب کلسیم هم کمک میکند. اسید اسکوربیک یا همان ویتامین C، برای سلامت انسان فوق‌العاده ضروری است؛ چون باعث تحریک سیستم ایمنی بدن برای تولید گلبول‌های سفید میشود که خط مقدم دفاعی بدن در برابر بیماری‌ها بوده و همچنین برای تولید کلاژن، ضروری است. (کلاژن هم برای تولید سلولی در بدن جهت ترمیم زخم و جراحت، رشد عضله، ترمیم رگ‌های خونی و تولید بافت، لازم است).
تاثیر زعفران در گردش خون
زعفران میتواند به‌عنوان یک انرژیزای موثر عمل کرده و با افزایش گردش خون‌تان، متابولیسم بدن‌تان را هم بیشتر کند. وجود مقادیر زیادی از آهن در زعفران، نشان دهندهی این است که این گیاه میتواند مقدار گلبول‌های قرمز خون‌تان را افزایش دهد، از به وجود آمدن علائم کم خونی در بدن جلوگیری کند و در نتیجه موجب بیشتر شدن گردش خون و اکسیژن‌رسانی بهتر به اندام های بدن تان شود.
سلامت قلب و فشارخون
به‌نظر می‌رسد، بهبود سلامت قلب، امروزه، یکی از اهداف اصلی درسلامت انسان است، و یکی از راه‌های ساده برای تامین این هدف، افزایش مصرف پتاسیم میباشد. پتاسیم، به‌عنوان یک رگ‌گشا، استرس و فشار روی رگ‌های خونی و شریان‌ها را کاهش داده و اجازه میدهد فشارخون، تنش و فشار روی سیستم قلبی و رگی را تخفیف دهد، که در نهایت از رخ دادن مواردی چون تصلب شرایین، حملات قلبی و سکته مغزی پیشگیری میشود.
دیابت
مقادیر چشمگیری از منگنز میتواند به بدن در بهینه‌سازی میزان قند خون کمک کند. دیابت، یکی از خطرناک‌ترین و شایع‌ترین بیماری‌ها در دنیای امروز است، که در کل دنیا میلیون‌ها نفر را درگیر کرده‌است. شما میتوانید با کنترل میزان قندخون، انسولین و گلوکز، از ایجاد زمینه برای دیابت نوع دوم جلوگیری کرده یا اگر از این بیماری رنج می‌برید، علائم آن را کنترل نمایید.
بهبود ورم و التهاب
کرم و روغن زعفران، ابزاری رایج در ماساژ بدن هستند. تهیه کرم و روغن از ترکیبات این گل میتواند درد را در سراسر بدن از بین برده و موجب آرامش شود. مصرف زعفران برای افرادی که از آسیب‌های ورزشی، آرتریت، نقرس و سایر بیماریهای التهابی رنج می‌برند، درمانی شگفت‌انگیز است. همچنین، برای درمان موضعی کبودی و کوفتگی و زخم‌ها، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی سریع‌العمل موجود در زعفران، میتواند به تسریع فرایند التیام‌بخشی کمک کند.
خواص دیگر:
- زنانی که از بی نظمی قاعدگی رنج می‌برند و یا قاعدگی‌های دردناک دارند با مصرف به موقع زعفران می‌توانند بهبود یابند.
- درمان نقرس، توسط این گل شدنی است.
- زعفران کمک میکند تا زندگی جنسی آقایان بهبود یابد.
- اختلال ادراری نیز با کمک این گیاه خوش رنگ و خوش عطر قابل رفع است.
- این گیاه با طبع گرم و خشک بهترین سمزدا است.
مضرات مصرف بی رويه زعفران
مصرف زعفران در دوزهای بالا میتواند خطرات بالقوه داشته باشد، چون تجمع زیاد عناصر بسیار فعال موجود در زعفران، میتواند طیفی از تاثیرات گوناگون روی بدن داشته باشد. با این وجود، در دوزهای کمتر( مثلا در وعده‌های غذایی یا به شکل قرص‌های مکمل)، عوارض جانبی خاص یا خصوصیات آلرژیک مشاهده نشده است. بعضی از تاثیرات جانبی گزارش شده، شامل خشکی دهان، سرگیجه، تهوع، اضطراب، احساس خستگی و تغییراتی در اشتها و ذائقه میباشد، اما این علائم بسیار نادر هستند. مثل همیشه، پیش از افزودن یک عامل جدید و جدی به رژیم گیاهی‌تان، با یک پزشک یا گیاه‌شناس دانش آموخته مشورت کنید.
مصرف بیش از حد زعفران در دوران قاعدگی، میزان اضطراب را افزایش میدهد.
به علت دارا بودن طبیعت گرم ممکن است منجر به اسهال، از دست دادن آب بدن و ترشح خون از طریق ادرار شود.
مصرف بی رويه زعفران میتواند باعث کاهش فشار خون و رقیق شدن بیش از حد خون، استفراغ، كاهش ضربان قلب، خونريزي از بيني، خون ریزی از پلك ها و لب و موجب سر گيجه، بي حالي، زردي پوست و عوارض خطرناك ديگر می شود که این عواقب حتی می تواند منجر به مرگ شود.
زعفران عامل سقط جنین و یا برطرف کننده سخت زایی
مصرف زعفران در سه ماه اول حاملگی باعث افزایش هورمون پروستاگلاندین در رحم شده و اثرتحریکی مستقیم روی عضلات صاف رحم دارد و در نتیجه احتمال سقط جنین را به همراه دارد اما مصرف متعادل آن پس از سه ماه اول دوران بارداری مفید است و مادر را برای زایمان آسان آماده می کند.
زعفرانی که پس از سه ماه اول حاملگی مصرف شده است تاثیر خود را چند ساعت قبل از زایمان با شروع شدن درد و با دریافت عصبی گیرنده های درد و تولید هورمون پروستا گلاندین که درهنگام وضع حمل باعث انقباض ماهیچه های دیواره رحم میشوند و اثرتحریکی مستقیم روی عضلات صاف رحم و اثر شل کنندگی سرویکس دارد می‌گذارد؛ بنابراین میتوان با مصرف صحیح زعفران میزان پروستا گلاندین در رحم در زمان تولد نوزاد را افزایش داد. در نهایت زعفران موجب خاصیت ارتجاعی در نسوج رحم می گردد و زایمان را آسانتر میسازد.
نحوه مصرف زعفران و محدودیت های آن
در کنار تمام مزیت‌هایی که از این گل به میان آوردهایم، کمی در مورد محدودیت مصرف آن نیز بدانید تا با مصرف افراطی آن غافلگیر نشوید. برای مصرف زعفران نباید افراط کرد چرا که مسموم شدن و حتی مرگ در پی دارد. مصرف بیش از حد زعفران موجب افزایش گرمی بدن شود و برخی از غدد داخلی بدن مثل کبد را درگیر کند. مصرف این ماده برای زنان باردار فقط تحت شرایط خاص توصیه شده است زیرا مصرف این گیاه میتواند موجب سقط جنین در ماه‌های اولیه بارداری شود.
کاربردهای رایج زعفران
با توجه به رنگ بسیار غلیظی که از زعفران تولید می شود؛ در صنایع آرایشی، داروسازی و قنادی کاربرد بسیاری دارد. رایج ترین شکل زعفران، مدل خشک شده یا پودری آن است، اما شما میتوانید مکمل‌های زعفران را هم از برخی از فروشگاه‌های خوراک گیاهی تهیه کنید. تنها مقدار کمی از این چاشنی کافیست تا از فوایدش بهرهمند شوید. بیشترین میزانی که باید روزانه مصرف نمایید، بین نیم تا یک گرم از این ادویه با ارزش است. از زعفران میتوان برای ماساژ، انواع سوپ، نوشیدنی‌های گرم یا داروهای تلخ استفاده کرد. میتوانید زعفران را در بیشتر فروشگاه‌های غذایی ارگانیک و خواروبارفروشی‌ها پیدا کنید، و قرص‌های مکمل این گیاه هم در عطاری‌ها موجود است.
ماسک صورت زعفران هم یک راه طبیعی و موثر برای مراقبت از پوست است. این ماسک تنها در عرض چند دقیقه آماده میشود و تهیه آن ساده و آسان است. این ماسک به پوست خنک و طراوت میبخشد..
در مصر باستان ماسک مورد علاقه ملکه کلئو پاترا ماسک زعفران بوده است. زعفران چروک‌های صورت را محو میکند و مهمتر آنکه برای بهبود آکنه و جوش صورت از آن استفاده بسیاری میشود. خیلی از کرم‌های گران قیمت شب و روز از این ترکیب برای رفع چین و چروک صورت و از بین بردن جای جوش صورت استفاده میکنند.
نحوه دم کردن زعفران
مقدار یک قاشق چایخوری زعفران خشک شده رو کاملا پودر کنید و در یک قوری کوچک که حاوی حدود یک استکان آب جوش هست بریزید و درب آن را بگذارید. مانند چای آن را روی حرارت غیر مستقیم کتری یا سماور قرار دهید تا در طول 20 دقیقه تا نیم ساعت به آرامی رنگ پس بدهد و غلیظ شود. از این مایع میتوانید برای خوش طعم و رنگ کردن غذاها و پلوها استفاده کنید.
همچنین میتوانید مقدار 3/1 قاشق چایخوری زعفران را در یک قوری به همراه چای قرار دهید و پس از دم کشیدن به همراه نبات یک چای زعفران خوش عطر و طعم نوش جان کنید.
همچنین میتوان به اندازه کافی پودر زعفران را در یک ظرف ریخته و چند تکه یخ را روی آن قرار دهید و در دمای اتاق بگذارید. با آب شدن تدریجی یخ‌ها، رنگ زعفران در آب صفر درجه از زعفران بیرون آمده و در آب حل میشود. این محلول هم خوشبوتر و هم خوشرنگتر از روش سنتی آب جوش و دم کردن زعفران است.
میزان یخ مورد استفاده، بستگی به میزان پودر زعفران شما دارد. مثلا برای نصف قاشق چای خوری پودر زعفران، دو تکه یخ در ابعاد یخ‌های تولیدی یخ ساز یخچال‌های خانگی کافیست. اگر به میزان بیشتری از رنگ زعفران نیاز داشتید، مقدار پودر زعفران و یخ را با همین تناسب افزایش دهید.
میتوانید این محلول را دریک ظرف دربسته مناسب و بهداشتی در فریزر نگهداری کنید و مطمئن باشید همیشه رنگ دوست داشتنی زعفران ایرانی آماده برای استفاده است.